U 2023. godini obeležava se 130 godina od rođenja slovenačkog (jugoslovenskog) vajara koji je autor poznate skulpture „Odbrana” koja se nalazi ispred Gradske opštine Voždovac.
Ova skulptura spada u red onih beogradskih skulptura kojima se veliča radnik kroz prikaz u okviru javne umetnosti Beograda. Socijalistički realizam u vajarskoj umetnosti koji je nastupio posle Drugog svetskog rata dospeo je u centar pažnje umetnika, posebno zbog svoje dvostruke uloge u nameri da pokaže uspešne revolucionare ali i pokretače socijalističkog napretka. Ta dvostruka uloga radnika tog perioda najočitije je prikazana ispred zgrade Skupštine opštine Voždovac sa dva maestralna vajarska rada Sretena Stojanovića pod nazivom „Borba” i Lojzea Dolinara pod nazivom i „Obnova”.
Lojze Dolinar je jedan od centralnih predstavnika slovenačke skulpture 20. veka. Rođen je 1893. godine u Ljubljani. Njegova prva vajarska dela rađena su u stilu akademskog realizma, simbolizma, secesije i slikovitog, impresionističkog ili neobaroknog modeliranja, ali se približio i ekspresionističkim nacrtima.
Posle kratkog boravka u SAD 1920. godine, počeo je da se posvećuje arhitektonskoj plastici, u kojoj je koristio antičke i moderne primere. Narudžbine za arhitektonsku skulpturu podstakle su da se preselio u Beograd 1931. U periodu između dva rata bio je jedan od najzaposlenijih vajara spomenika: Spomenik kralju Petru I”, Ljubljana, srušen posle Drugog svetskog rata, „Spomenik Blaženopočivšem Kralju Aleksandru Ujedinitelju”, 1940, Ljubljana, „Spomenik narodnooslobodilačkoj borbi” (1952-1953), Prijepolje, „Spomenik otpora i stradanja” (1946-1955), Kraljevo, „Spomenik revoluciji” (1959-1961), Kranj Spomen-bista Lamartinu na Vračaru.
Tokom svoje umetničke karijere, izlagao je na brojnim reprezentativnim izložbama jugoslovenske umetnosti u Parizu, Londonu, Amsterdamu, Briselu, Moskvi, Lenjingradu, Bratislavi, Pragu, Varšavi, Krakovu, Budimpešti i ostalim gradovima.
Foto: Old Delo.si, Kolekcija Europeana
Godine 1946. postavljen je za saradnika, a 1949. za redovnog profesora vajarstva na beogradskoj Akademiji likovnih umetnosti. Kako je savladao dizajn monumentalne, blago modernizovane, punoplastične ljudske figure prikazane u izvođenju herojskih gestova, usledile su nove narudžbine nakon Drugog svetskog rata. Poslednje veće monumentalno delo bio je Spomenik revoluciji u Kranju, gde se Lojze Dolinar preselio posle penzionisanja. Godine 1966. u donjoj i gornjoj sali Gradske kuće u Kranju uređena je galerija grafika i skulptura koje je Dolinar poklonio kranjskoj opštini. O Dolinarovoj galeriji i Dolinarovoj umetničkoj zaostavštini brinuo se Gorenjski muzej. Ovaj znameniti jugoslovenski vajar umro je u mestu Ičići kod Opatije.
Comentarios