Verovatno mali broj Voždovčana zna da je na našoj opštini postojalo Sokolsko društvo. Istorijat koji prati ovo društvo i njegove aktivnosti, veoma je zanimljiv i svakako predstavlja značajan element kulturne istorije i baštine Voždovca. Takođe, zanimljivo je i ko su bili osnivači ovog Društva.
Naime, Sokolsko društvo Beograd X Voždovac osnovano je na teritoriji Voždovca, i to na inicijativu roditelja našeg čuvenog književnika Milorada Pavića - Zdenka i Vere Pavić.
Otac Milorada Pavića, Zdenko Pavić bio je vajar, sportski radnik i profesor (1904-1985). Vajarstvo je učio kod Đorđa Jovanovića i na likovnom odseku Pedagoške akademije u Beogradu. Bavio se pedagoškim radom, vajanjem, slikanjem, grafikom, grafičkim dizajnom, aktivnostima u okviru Sokolskog društva Kraljevine Jugoslavije i okušao se u različitim umetničkim oblicima poput vođenja lutkarskog pozorišta i muzike (pevanje u horu „Beogradski madrigalisti”). Takođe, bavio se grafikom i grafičkim dizajnom oblikujući naslovnu stranu časopisa „Gong”, dok se kasnije sve više bavi skulpturom. Izveo je veći broj skulptura i reljefa većinom u gipsu, i jedan broj slika, uglavnom akvarela i ulja na platnu. U poslednjoj deceniji života napravio je ciklus polihromnih skulptura pod nazivom Tražim pomilovanje, inspirisan stihovima Desanke Maksimović, kao i freskama iz Dečana, Sopoćana, Studenice i Markovog manastira kod Skoplja. Ovaj ciklus, nastao pod uticajem vizantijske i srpske srednjevekovne umetnosti, stilski odstupa od ranijih, uglavnom realistički izvedenih radova.
Vera Pavić (1908-2001) je u devedesetoj godini objavila knjigu sećanja „Uspomene” o porodicama Pavić i Mihajlović u kojoj se iznosi niz detalja iz građanskog života Srba i Srbije, koji sežu više od dva veka unazad. Vera je inače bila gimnazijska profesorka filozofije i istorije, a predavala je i Danilu Bati Stojkoviću, o kojem je ostavila svedočanstvo da „nije bio dobar đak, ali smo mu gledali kroz prste, jer je bilo jasno da će biti glumac”.
Zdravko i Vera Pavić bili su viđeniji građani Voždovca. Tako su u sklopu osnivanja ovog društva, sazvali osnivačku skupštinu i to u dvorani osnovne škole „Vožd Karađorđe” kod Autokomande. Za starešinu je izabran Živan Ranković, a za zamenika dr Ljubomir Olić. Za načelnika je izabran Zdenko Pavić, a za načelnicu Vera Pavić. Društvo je postalo deo Saveza Sokola 1.12.1936. a među članovima je bilo đaka, studenata, zanatlija, radnika, trgovaca i učitelјa. Vežbali su u dvorani Osnovne škole „Vožd Karađorđe”. Društvo je slavilo svoju slavu Sretenje. Na Sretenje društvo je održavalo proslave u Voždovačkoj crkvi Cara Konstantina i Jelene. Uz proslavu održavane su sokolske akademije. Društvo je brojalo 354 člana.
O samom Društvu malo se zna i skoro da se danas nigde ni ne pominje, a slična sudbina zadesila je i njegove osnivače Zdenka i Veru Pavić.
Možda i najpodrobniji tekst o Sokolskom društvu X na Voždovcu napisao je Saša Nedelјković (član Naučnog društva za zdravstvenu istoriju Srbije).
Zanimljivo je da je nedavno Udruženje Adligat oformilo upravo legat Zdenka i Vere Pavić. U okviru ovog kulturnog poduhvata četrnaest dela Zdenka Pavića poklonjeni su Adligatu. Zdenko je pre Drugog svetskog rata uradio poprsje Vožda Karađorđa, veće od prirodnih proporcija. Ono je krasilo svečanu salu istoimene osnovne školu na Voždovcu, ali je uništeno u bombardovanju 1941. godine. Sada će, drugim umetničkim radom iste tematike, Vožd i Pavić zajedno, posle toliko decenija ponovo biti dostupni javnosti na Voždovcu.
Izvor i foto: Koreni / Adligat
Comments